เบิร์ด ธงไชย เดินตามรอยพ่อในวิถีพอเพียง กับพระราชดำรัสที่ไม่มีวันลืม

“ในอดีตครอบครัวผมยากจนมาก คุณแม่ (นางอุดม แมคอินไตย์) ต้องไปเป็นหนี้ข้าวมาเลี้ยงลูกๆ คือพวกเรา 7 ชีวิตพี่ๆน้องๆ ตอนนี้พอมีเงินบ้าง (มากๆด้วย) ก็เลยพาครอบครัวมาปลูกข้าวกินเอง ที่ดินแห่งนี้ คุณแม่รักมันมาก เบิร์ดได้เรียนรู้จากชาวบ้าน ในการทำนาปลูกข้าว จากนั้นก็ปลูกพืชผักอื่น ๆ ปลูกบ้านและขุดบ่อน้ำ (เลี้ยงปลา แต่ห้ามจับขึ้นมากินมาขาย)

“แล้วมาเห็นหนังสือเล่มหนึ่งเป็นของ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ในการเกษตรตามแนวพระราชดำริ มีการวาดภาพพื้นที่ ที่อยู่อาศัย ขุดบ่อน้ำ ปลูกข้าว ปลูกพืช เป็นการเกษตรพอกินพออยู่ ซึ่งมันตรงกับที่เราทำอยู่ จึงรู้ว่า เบิร์ด…เอ๊ย เจ้าเดินมาถูกทางแล้ว พร้อมกับที่ผมมีความคิดว่า เรามีใจ มีสมอง มีปัญญาที่จะมาช่วยพัฒนาตรงนี้ได้ ตอนแรกๆ ที่ผมเข้ามา หมู่บ้านป่าจั่น เมื่อ 4-5 ปีก่อนนั้น พอสัมผัสกับชาวบ้าน ทำให้เกิดความรู้สึกว่าพวกเขาบริสุทธิ์มากๆ และได้รู้ว่าการเป็นเกษตรกรร่ำรวยความสุข มีครอบครัวที่อยู่เย็นเป็นสุข นอกนั้นไม่มีอะไรเลย จะมีเงินก็มาจากการกู้ยืม อันเป็นสมบัติชิ้นเดียวที่พวกเขาจักต้องรักษาไว้ คือ ต้องรักษา ‘หนี้’ โดยที่ไม่รู้ว่าเมื่อไหร่จะใช้หมด…ชาตินี้หรือว่าชาติไหน”

“เพราะเงินมันเป็นอนาคตที่มองไม่เห็น กว่าจะได้มาสุดแสนจะยากลำบาก ช่วงนั้น หนุ่มๆ สาวๆ อพยพไปทำงานในภาคอุตสาหกรรมที่อื่นหมด คงยังเหลือแต่คนแก่กับเด็กๆ เฝ้าบ้าน ผมจึงเข้าไปลุยในหมู่บ้าน
บอกกับชาวบ้านว่า เจ้านายทอดพระเนตรดูเราอยู่นะ ต้องตั้งใจทำงาน อย่าหนีไปไหน ที่นี่เป็นขุมเงิน ขุมทอง ของพวกเรา ที่ดินเป็นที่ทำกินเลี้ยงปากเลี้ยงท้อง อย่าปล่อยรกและอย่าขายทิ้ง”

ครอบครัวเกษตรกรตัวอย่าง

“เบิร์ดกับพี่ชาย (ปื๊ด-เกรียงไกร แมคอินไตย์) ทำการเกษตรเพื่อให้เป็นตัวอย่างแก่ชาวบ้าน เมื่อหมดฤดูนาก็มีการปลูกพืชอื่นๆ แล้วผมก็หาพริกพันธุ์ดีๆ มาแจกจ่ายให้กับชาวบ้าน ได้ร่วมกันปลูกพอพริกเจริญงอกงามผลผลิตออกมา เขาก็จะนำมาส่งมาให้เราเราก็จะหาตลาดและส่งขายให้เขา พอเขาได้เงินก็ดีใจ มีแรงที่จะทำต่อ พืชไร่เราก็ทำให้เป็นตัวอย่าง และก็แนะนำ ให้รื้อฟื้นแผ่นดิน ต้นลิ้นจี่ ลำไย เก่าๆ แก่ๆ ที่ปล่อยให้รกร้าง จนต้นโทรมแทบจะยืนตายนึ่ง ก็มาตัดแต่งกิ่งทำสาวต้นใหม่”

“เมื่อผลผลิตออกมาชาวบ้านอาจจะมึนตื้อ ไม่รู้จะนำไปขายที่ไหน เบิร์ดก็สนับสนุนให้มีการแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่า และสามารถยืดอายุการเก็บรักษาด้วยการสร้างโรงอบแห้งขึ้นมาบริการแก่ชาวบ้าน พวกเขาก็พอใจที่ไม่ต้องขนลำไยสดไปที่อื่นให้เสียค่าขนส่งโดยใช่เหตุ”

“เพื่อการพัฒนาในด้านการผลิต เบิร์ดแนะนำให้ชาวบ้านได้มีความรู้ในเรื่องดิน และได้ติดต่อนักวิชาการมาให้ความรู้ในเรื่องการตรวจสภาพดินว่ามี ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส กำมะถันเท่าไหร่ พืชที่จะปลูกต้องการธาตุอาหารอะไรเท่าไหร่ จึงจะเหมาะสม ให้รู้จักทำปุ๋ย คิดสูตรปุ๋ย ปลูกพืชตระกูลถั่วบำรุงดิน เพื่อช่วยแก้ปัญหาในเรื่องการผลิต”

“แล้วที่สำคัญสุดคือเรื่องตลาด ทำอย่างไรจะหลุดพ้นจากการกดขี่ของพ่อค้าคนกลาง อย่างตอนที่ฮือฮาในสวนอุดมสุข คือ ทำเห็ดหอม พอผลผลิตออกมาผมก็นำไปขายบ้าง จ่าย แจกไปบ้าง ด้วยที่ว่าในส่วนที่จ่ายแจกไปนั้น อาจมีผลสะท้อนกลับเมื่อเขารับประทานเห็ดของเราแล้วชอบ หากติดใจในรสชาติคราวต่อไปเขาก็จะสั่งซื้อจากเรา ทีนี้เราก็จะขายได้”

“เมื่อเราเกิดความชำนาญแล้วต่อไปก็เป็นการลดต้นทุนการผลิต อย่างวัตถุดิบในการผลิตคือ ขี้เลื่อยไม้ยางพาราที่ต้องสั่งซื้อกันที่ จังหวัดสุราษฎร์ธานี ซึ่งมีราคาแพงมาก คันรถละ 17,000 บาท คาดว่าจะต้องเพิ่มขึ้นตามราคาน้ำมันเป็นคันละ 20,000 บาท ขี้เลื่อยรถบรรทุกคันหนึ่ง ก็ใช้เป็นเชื้อเพาะเห็ดหอมได้ 1 โรงเรือน ไหนจะค่าสารเคมี ค่าดำเนินการจัดการอีก อันเป็นการเพิ่มต้นทุนการผลิตทั้งนั้น ก็อยากจะให้ชาวบ้านได้มีความคิด ที่จะใช้วัสดุในท้องถิ่นมาทดแทน ซึ่งเราเองก็พอมองหามาได้ แต่อยากจะให้ชาวบ้านเขาได้คิด และตัดสินใจกันเองบ้าง ไม่ใช่เป็นผู้ตามแต่อย่างเดียว”

“สวนอุดมสุข ของเรานี้ได้ทำการเกษตรผสมผสานอย่างจริงจัง และพยายามที่จะให้เป็นแบบอย่าง แก่ชาวบ้านได้ยึดถือนำไปปฏิบัติด้วยใจ สมอง และภูมิปัญญาในการพัฒนาพื้นที่ทำกิน ให้สามารถเลี้ยงปากเลี้ยงท้องตนเองและครอบครัวให้อยู่รอดด้วยเศรษฐกิจพอเพียงโดย ดำเนินตามแนวพระราชดำริ ซึ่งเกษตรกรต้องทำให้จริง อยู่ให้เป็น พอมีพอกิน เพราะงานเกษตรกรรมจะสำเร็จได้ต้องใช้เวลา และเกษตรกรต้องมีความอุตสาหะ รักจริง แล้วก็จะทำได้เพราะดินเป็นดินของเรา เมื่อทำให้ดินมีหญ้าขึ้นได้ (ดินก็เกิดความอุดมสมบูรณ์) ก็ถือว่าการเกษตรประสบความสำเร็จ จากนั้น จงทำดินให้เป็นทอง ทำหญ้าให้เป็นแบงก์ และก็ทำได้ไม่ยากนัก แน่นอนที่สุดอยู่ที่ตัวเราเอง”